महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीची तारीख जवळ येत असून निकाल आणि निकालानंतरच्या राजकारणाचा सस्पेंस वाढत आहे. गेल्या 30 वर्षांप्रमाणे यंदाही महाराष्ट्रात कोणताही पक्ष स्वबळावर सरकार स्थापन करण्याच्या स्थितीत नाही. त्रिशंकू विधानसभा किंवा युती सरकारचा जो प्रयोग 1995 मध्ये भाजप आणि शिवसेना यांच्या सरकारमध्ये सुरू झाला तो भविष्यातही सुरू राहणार आहे. सर्वाधिक 152 जागा लढवणाऱ्या भाजपनेही स्वबळावर सरकार स्थापन करू शकत नसून तो सर्वात मोठा पक्ष असेल हे मान्य केले आहे. सगळ्यात मोठा पक्ष असल्याने सरकार स्थापनेची शाश्वती नाही, हे सर्वांना माहीत आहे. गेल्या वेळी म्हणजे 2019 मध्येही भाजप सर्वात मोठा पक्ष होता आणि दुसऱ्या क्रमांकाच्या पक्षाला निम्म्या जागा मिळाल्या होत्या. तरीही भाजपा सरकार स्थापन करू शकली नाही.

महाराष्ट्रात सहा मोठ्या पक्षांच्या दोन आघाड्या निवडणूक लढवत असल्याने निकालाबाबत सस्पेंस आहे. लोकसभा निवडणुकीच्या निकालांवर नजर टाकल्यास भाजपला २५ जागांवर लढून केवळ नऊ जागा जिंकता आल्या, तर काँग्रेसने केवळ १७ जागांवर लढून सर्वाधिक १३ जागा जिंकल्या. म्हणूनच पहिला सस्पेन्स हा आहे की 152 जागा लढवून भाजप सर्वात मोठा पक्ष होणार की 104 जागा लढवून काँग्रेस सर्वात मोठा पक्ष होणार? लोकसभा निवडणुकीत काँग्रेसचा मित्रपक्ष शिवसेनेची कामगिरी फारशी चांगली नव्हती. त्यांनी महाविकास आघाडीत सर्वाधिक २१ जागा लढवल्या होत्या पण त्यांना केवळ नऊ जागा जिंकता आल्या. यावेळीही त्या जास्तीत जास्त जागांवर लढण्याच्या अट्टहासावर होत्या पण शेवटी त्या काँग्रेसच्या मागे पडल्या. त्या 94 जागांवर निवडणूक लढवत आहेत. उद्धव ठाकरे दिल्लीच्या राजकारणात उतरणार नाहीत, असा संदेश लोकसभा निवडणुकीत दिल्याचे मानले जात आहे. त्यामुळे त्यांना काही कमी मते मिळाली आणि शिवसैनिकांची काही मते एकनाथ शिंदे यांच्या खात्यातही गेली. पण विधानसभा निवडणुकीत असे होणार नाही. म्हणजे विधानसभा निवडणुकीत उद्धव यांच्या पक्षाची कामगिरी सुधारू शकते.

लोकसभा निवडणुकीत शरद पवार यांचा स्ट्राईक रेट सर्वात चांगला होता. त्यांच्या पक्षाने 10 जागांवर निवडणूक लढवली आणि आठ जागा जिंकल्या. यावेळी त्यांचा पक्ष 87 जागांवर निवडणूक लढवत असून लोकसभेसारख्या कामगिरीची पुनरावृत्ती होण्याची शक्यता राज्याच्या राजकारणातील जाणकार वर्तवत आहेत. शरद पवार यांच्या पक्षाने लोकसभेसारख्या कामगिरीची पुनरावृत्ती केल्यास त्यांचा पुतण्या आणि निवडणूक आयोगाने मान्यता दिलेल्या राष्ट्रवादीचे खरे अध्यक्ष अजित पवार यांना मोठा फटका बसणार हे निश्चित. लोकसभेप्रमाणे विधानसभा निवडणुकीतही ते निवडून येऊ शकतात. अजित पवारांप्रमाणेच दुसरे नवे खेळाडू म्हणजे एकनाथ शिंदे. हे दोघेही महाराष्ट्राच्या राजकारणात प्रदीर्घ काळापासून असले तरी पहिल्यांदाच स्वबळावर पक्ष स्थापन करून लढत असल्याने ते नवे खेळाडू मानले जात आहेत. लोकसभा निवडणुकीत शिंदे यांच्या शिवसेनेला शिवसैनिकांचा पाठिंबा मिळाला, त्यानंतरच त्यांच्या पक्षाला सात जागा मिळाल्या. मात्र विधानसभा निवडणुकीत तसा पाठिंबा मिळेल की नाही, याबाबत साशंकता आहे. मात्र, कमी-अधिक प्रमाणात महाराष्ट्रातील २८८ जागा या सहा पक्षांमध्ये विभागल्या जातील आणि कोणताही पक्ष बहुमताच्या जवळपासही जाणार नाही. खरा सस्पेन्स हा आहे की पक्षाचा क्रम काय असेल? प्रथम, द्वितीय आणि तृतीय पक्ष कोण असेल?

: मनीष वाघ