मनसे प्रमुख राज ठाकरे पुन्हा एकदा आपल्या पक्षाचे अस्तित्व वाचवण्यासाठी आक्रमक मराठीवादाचा मुद्दा स्वीकारत आहेत. रविवारी त्यांच्या पक्षाच्या वार्षिक गुढीपाडवा रॅलीत त्यांनी मुंबईत राहणाऱया ज्यांना मराठी येत नाही त्यांना थप्पड मारण्याची धमकी दिली तेव्हा याचा संकेत मिळाला. राज ठाकरे यांच्या सुरुवातीपासूनच्या राजकीय कारकिर्दीवर नजर टाकली तर हे स्पष्ट होते की ते कोणत्याही एका मुद्यावर जास्त काळ टिकून राहिले नाहीत. त्यांचे राजकारण हिंदुत्व आणि मराठीवाद यांच्यात झुलत राहिले आहे.
गेल्या चार वर्षांपासून प्रलंबित असलेल्या महाराष्ट्रातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका या वर्षाच्या अखेरीस होऊ शकतात. महाराष्ट्र नवनिर्माण सेनेचे प्रमुख राज ठाकरे यांच्या राजकीय अस्तित्वासाठी या निवडणुका निर्णायक मानल्या जात आहेत. राज्याच्या राजकारणात आपले गमावलेले स्थान परत मिळवण्यासाठी ठाकरे मराठीवादाचा मुद्दा स्वीकारू शकतात असे संकेत मिळत आहेत.
2005 पासून, जेव्हा राज ठाकरे यांनी शिवसेना सोडली आणि स्वतचा पक्ष स्थापन केला, तेव्हापासून ते त्यांची राजकीय ओळख निर्माण करण्यासाठी सतत संघर्ष करत आहेत. पक्षाची विचारसरणी वारंवार बदलूनही, आकडेवारीने कधीही त्यांना पाठिंबा दिला नाही. अलिकडेच राज ठाकरे यांनी त्यांच्या घराबाहेर शिवाजी पार्पमध्ये एक पुस्तक प्रदर्शन आयोजित केले होते ज्याला अभिजात पुस्तक प्रदर्शन असे नाव देण्यात आले. यामध्ये मराठी प्रकाशकांनी हजारो पुस्तके प्रदर्शित केली. राज ठाकरे हे पुस्तकप्रेमी असले आणि त्यांच्या घरात पुस्तकांनी भरलेली लायब्ररी असली तरी, या प्रदर्शनाचा उद्देश राजकीय संदेश देणे हा देखील होता.
ठाकरे हे दाखवू इच्छित होते की ते अजूनही राज्यातील मराठी भाषिक लोकांचे सर्वात मोठे हितचिंतक आहेत. अलिकडेच त्यांनी मुंबई महानगरपालिका आयुक्त भूषण गगराणी यांची भेट घेतली आणि बीएमसी रुग्णालयांमध्ये इतर राज्यांमधून येणाया रुग्णांकडून जादा शुल्क आकारले जावे अशी मागणी केली. ठाकरे यांच्या मते, बाहेरील रुग्णांमुळे मुंबईतील सरकारी रुग्णालयांवर दबाव लक्षणीयरीत्या वाढला आहे. ज्यांच्या आधार कार्डमध्ये स्थानिक पत्ता आहे त्यांच्यावरच सामान्य शुल्कात उपचार करावेत, अशी मागणी करण्यात आली.
निवडणुकीच्या वर्षात मराठी पुस्तक प्रदर्शनाचे आयोजन असो किंवा बीएमसी रुग्णालयांमध्ये इतर राज्यातील रुग्णांकडून जास्त शुल्क आकारण्याची मागणी असो, राज ठाकरे त्यांच्या उपक्रमांमधून सतत असे सूचित करत आहेत की ते पुन्हा मराठीवादाचे राजकारण स्वीकारणार आहेत. या विचारसरणीमुळे त्यांना भूतकाळात मर्यादित यश मिळाले आहे. 2006 मध्ये पक्षाची स्थापना करताना त्यांनी मराठीपणाचा मुद्दा उपस्थित केला होता. 2008 मध्ये उत्तर भारतीयांविरुद्धच्या त्यांच्या आक्रमक मोहिमेला हिंसक वळण लागले, ज्यामुळे महाराष्ट्रातील अनेक भागात दंगली झाल्या. 2009 मध्ये राज ठाकरे यांना या ध्रुवीकरणाचा फायदा झाला, जेव्हा त्यांच्या पक्षाने पहिल्यांदाच विधानसभा निवडणूक लढवली आणि 13 जागा जिंकल्या. यानंतर, नाशिक महानगरपालिकेच्या निवडणुकीतही ते त्यांच्या पक्षाचे महापौर निवडून आणण्यात यशस्वी झाले.
राज ठाकरे यांनी मिळवलेले राजकीय यश पाण्याच्या बुडबुड्यासारखे होते. 2014 आणि 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाला फक्त एकच जागा मिळाली आणि 2024 मध्ये एकही जागा जिंकता आली नाही. नाशिक महानगरपालिकेतूनही त्यांच्या पक्षाला सत्ता गमवावी लागली. 2017 मध्ये मुंबई महानगरपालिकेत मनसेचे 7 नगरसेवक निवडून आले होते, परंतु त्यापैकी 6 नगरसेवक शिवसेनेत सामील झाले. गेल्या विधानसभा निवडणुकीत त्यांनी त्यांचा मुलगा अमित ठाकरे यांना माहीम मतदारसंघातून उमेदवारी देऊन राजकारणात आणले, परंतु अमित ठाकरे तिसऱया क्रमांकावर राहिले, तर ही जागा उद्धवसेनेच्या उमेदवाराने जिंकली. सततच्या राजकीय पराभवांमुळे त्रस्त झालेल्या राज ठाकरे यांनी पक्षाच्या विचारसरणीचे अनेक प्रयोग केले. एकेकाळी महाराष्ट्र धर्माशिवाय त्यांचा कोणताही धर्म नाही असे म्हणणारे राज ठाकरे यांनी फेब्रुवारी 2020 मध्ये हिंदुत्वाचा पोशाख स्वीकारला. तोपर्यंत शिवसेना काँग्रेससोबत महाविकास आघाडीचा भाग बनली असल्याने, त्यांना वाटले की कट्टर हिंदुत्ववादी पक्षासाठी जागा आहे, कारण उद्धव ठाकरेंच्या हिंदुत्वात कोणताही मुस्लिमविरोधी घटक नव्हता.
राज ठाकरे यांनी मशिदींवर लावलेल्या लाऊडस्पीकरविरुद्ध मोहीम सुरू केली आणि कार्यकर्त्यांना सूचना दिल्या की जर मशिदींमधून अजान ऐकू आली तर त्यांच्यासमोर हनुमान चालीसा वाजवावी. आपली हिंदुत्वाची प्रतिमा मजबूत करण्यासाठी, त्यांनी सार्वजनिक व्यासपीठांवर भगवे रंगाचे कपडे घालण्यास सुरुवात केली. त्यांचे कार्यकर्ते त्यांना बॅनर आणि पोस्टर्समध्ये “हिंदू जननायक” म्हणू लागले. यामुळे राज ठाकरे यांनी मराठेतरांविरुद्ध वक्तव्य करणे बंद केले. त्यांच्या पक्षाची विचारसरणी बदलली असली तरी मतदारांचा दृष्टिकोन बदलला नाही. 2024 मध्ये, मनसे एकही आमदार नसलेला पक्ष बनला. राज ठाकरे यांनी आपले राजकीय अस्तित्व टिकवून ठेवण्यासाठी मुंबई महानगरपालिकेत चांगली कामगिरी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. प्रश्न असा आहे की, ज्या मराठीवादामुळे त्यांना पूर्वी यश मिळाले होते तेच सूत्र आजही काम करेल का?
: मनीष वाघ
