‘मोशा’ जोडीने गेल्या तीन-चार महिन्यांत अशा चुका केल्या की 2024 च्या निवडणुकीसाठी त्यांनी संपूर्ण भारतीय जनता पक्षाला धोका निर्माण केला आहे. त्यामुळेच साबरमतीत 400 आणि 370 या वाक्यांशाचा उल्लेख निवडणूक प्रचाराच्या पहिल्या-दोन आठवड्यांनंतरच गायब झाला. आता भाजपला सरकार स्थापनेसाठी आवश्यक 272 जागांचे बहुमत मिळत आहे की नाही हादेखील चर्चेचा मुद्दा बनला आहे .
नरेंद्रभाई मोदी आणि अमितभाई शहा यांनी फारसा विचार न करता अतिउत्साहाच्या भरात ‘चार सौ पार’चा नारा दिल्याने हे घडले. आपल्या तळागाळातील कार्यकर्त्यांचे मनोबल वाढवण्याच्या प्रयत्नात नरेंद्रभाई म्हणाले की, यावेळी देशभरातील प्रत्येक मतदान केंद्रावर 370 अतिरिक्त मते आणावी लागतील. तरच भाजपला स्वबळावर 370 जागा मिळतील . त्याचा लगेचच मोठा परिणाम झाला आणि नरेंद्रभाईंनी असे सांगितल्यापासून भाजपचे बडे विद्वानही वर-खाली उड्या मारून तेच विधान करू लागले.
देशात 12 लाख मतदान केंद्रे आहेत आणि प्रत्येक मतदान केंद्रात 370 अतिरिक्त मते म्हणजे एकूण 45 कोटी मते, हे वास्तव निदर्शनास आणून दिल्यावर चार सौ पारचा फुगाच फुटला. कारण 2019 मध्ये भाजपला एकूण 23 कोटी मते मिळाली होती. 2024 मध्ये 23 आणि 45 म्हणजेच 68 कोटी मते मिळतील का? याची चिंता ‘मोशा’ला सतावू लागली आणि भाजपच्या निवडणुकीच्या व्यासपीठावरून ‘चार सौ पार’ची बोंब थांबली. पण हे घडताच तळागाळातील कार्यकर्त्यांची मात्र चांगलीच कोंडी झाली.
घोड्यावर स्वार झालेल्या ‘मोशा’च्या अतिउत्साहामुळे भाजपच्या तिकीट वाटपात अशा चुका झाल्या की विचारू नका. नरेंद्रभाई आणि अमित भाई विसरले की 2024 हे 2019 नाही आणि या पाच वर्षात गंगा ते कावेरीपर्यंत खूप पाणी वाहून गेले. पण त्यांच्या धांदलीत दोघांनी गेल्या वेळी विजयी झालेल्या 303 पैकी 112 खासदारांची तिकिटे रद्द केली. 2019 मध्ये भाजपने सरासरी 2 लाख 30 हजार मतांच्या फरकाने 303 जागा जिंकल्या होत्या. हा काही किरकोळ फरक नाही. अशा स्थितीत सत्तेत असलेल्या 37 टक्के खासदारांना पूर्णपणे बाहेरचा रस्ता दाखवणे हे आता तलवारीच्या धारेवर चालत असल्याचे सिद्ध होत आहे.
विधानसभा निवडणूक लढवण्यासाठी 21 विद्यमान खासदारांना आधीच आपापल्या राज्यात पाठवण्यात आले. हे सर्वजण अगदी मनापासून आपल्या क्षमतेनुसार निवडणूक लढवण्यासाठी गेले. त्यापैकी 12 आमदार होऊ शकले. 9 पराभूत होऊन घरी बसले. जे हरले त्यांची मन:स्थितीही विचारू नका. जे जिंकले ते सुद्धा दिल्लीच्या राजपथावरून आपापल्या परिसरातील रस्त्यांवर पोहोचल्यावर आनंदी आहेत का ?
2019 मध्ये विजयी झालेल्या खासदारांपैकी भाजपने यावेळी त्यांच्या जुन्या मतदारसंघातून केवळ 167 उमेदवार उभे केले आहेत. 5 विद्यमान खासदारांचे मतदारसंघ बदलण्यात आले आहेत. जुन्या खासदारांपैकी तीन खासदारांच्या जागा मित्रपक्षांना देण्यात आल्या आहेत. ना इतर मतदारसंघात पाठवलेल्या खासदारांना तिथे स्वारस्य वाटत आहे, ना मित्रपक्षांना जागा दिल्याची खंत कुणाला सहजासहजी पुसता येत नाही.
आता तिकीट वाटपाच्या आणखी काही मुद्यांकडे बघू या. 2019 मध्ये 50 हजारांपेक्षा कमी मतांनी विजयी झालेल्या 48 टक्के उमेदवारांना भाजपने यावेळी तिकीट दिलेले नाही. 1 ते 2 लाख मतांनी विजयी झालेल्या 39 टक्के उमेदवारांची तिकिटे रद्द करण्यात आली आहेत. इतकेच काय तर 5 लाखांहून अधिक मतांनी विजयी झालेल्या 47 टक्के खासदारांना यावेळी उमेदवारी देण्यात आलेली नाही. हरियाणातील कर्नाल जागा भाजपने 6 लाख 56 हजार मतांच्या सर्वात मोठ्या फरकाने जिंकली होती जी देशात दुसऱया क्रमांकावर होती. पण माजी मुख्यमंत्री मनोहर लाल खट्टर यांना उमेदवारी देण्यासाठी तिथल्या खासदाराचं तिकीटही कापलं.
विशेष म्हणजे ज्या खासदारांचे सरासरी विजयाचे अंतर जास्त होते त्यांची तिकिटे रद्द करण्यात आली आणि ज्यांच्या विजयाचे सरासरी अंतर कमी होते त्यांना उमेदवारी देण्यात आली. 2019 मध्ये तिकीट न मिळालेल्या 112 खासदारांच्या विजयाचे सरासरी अंतर 2 लाख 35 हजार 111 इतके होते. तिकिट देण्यात आलेल्या 167 विद्यमान खासदारांना सरासरी 2 लाख 23 हजार 686 मते मिळाली. ज्या खासदारांना उमेदवारी दिली गेली , त्यांना प्रत्येक मतदारसंघात उमेदवार न केलेल्या खासदारांपेक्षा सरासरी साडेअकरा हजारांनी कमी मते मिळाली .
गेल्या वेळी भाजपच्या 40 खासदारांचे विजयाचे अंतर 50 हजारांपर्यंत होते. त्यापैकी 19 जणांना एकाच मतदारसंघातून तिकीट देण्यात आले, एकाचा मतदारसंघ बदलण्यात आला, 19 जणांची तिकिटे रद्द झाली आणि एक जागा मित्र पक्षाला देण्यात आली. 50 हजार ते एक लाख मतांच्या फरकाने विजयी झालेले 37 खासदार होते. त्यापैकी 23 जणांना त्याच मतदारसंघातून तिकीट देण्यात आले, 2 जणांनी त्यांचे मतदारसंघ बदलले , 11 उमेदवारी रद्द करण्यात आली आणि एकाला विधानसभा निवडणूक लढवण्यासाठी पाठवण्यात आले. 1 ते 2 लाख मतांनी विजयी झालेले 62 खासदार होते. त्यापैकी 38 एकाच मतदारसंघातून लढवले जात आहेत, 20 जणांची तिकिटे रद्द झाली आहेत, 3 जणांना विधानसभा निवडणूक लढवण्यासाठी आधीच पाठवण्यात आले आहे. 2 ते 3 लाखांपर्यंत जिंकणारे 59 खासदार होते. त्यापैकी 36 जणांना त्याच भागातून उमेदवारी देण्यात आली , 21 जणांची तिकिटे रद्द करण्यात आली , एकाला विधानसभा निवडणूक लढवण्यासाठी पाठवण्यात आले आणि 1 जागा मित्र पक्षाला देण्यात आली.
3 ते 4 लाखांच्या फरकाने जिंकणारे 61 खासदार होते. त्यापैकी 30 जण एकाच मतदारसंघातून निवडणूक लढवत आहेत, 23 जणांची तिकिटे रद्द करण्यात आली आहेत. एकाचा मतदारसंघ बदलला आहे, 4 जणांना विधानसभा लढवण्यासाठी पाठवण्यात आले आहे, 1 मित्र पक्षाला देण्यात आला आहे. 4 ते 5 लाखाच्या फरकाने जिंकणारे 29 खासदार होते. 16 जण त्यांच्या जुन्या मतदारसंघातून निवडणूक लढवत आहेत. तर 11 जणांची तिकिटे रद्द झाली असून 1 जणांना विधानसभा लढवण्यासाठी पाठवण्यात आले आहे. 15 खासदार 5 लाखांहून अधिक मतांनी विजयी झाले होते. त्यापैकी 5 जण एकाच जागेवरून निवडणूक लढवत आहेत , एकाचा मतदारसंघ बदलण्यात आला आहे , 7 जणांची तिकिटे कापण्यात आली आहेत , 2 जणांना विधानसभा लढवण्यासाठी पाठवण्यात आले आहे.
त्यामुळे स्वत:ला आधुनिक चाणक्य समजण्याच्या उत्साहात ‘मोशा’ क्लबने एक मोठी चूक केली की, गेल्या वेळी जिंकलेल्या एकूण 124 खासदारांना त्यांनी लाजिरवाण्यापणे बाहेर जाण्यास भाग पाडले. गेल्या लोकसभेतील भाजपचे हे 41 टक्के पारंपारिक दिग्गज या निवडणुकीतही त्याच उत्साहाने काम करतील का? 2019 च्या निवडणुकीत ज्यांची तिकिटे रद्द झाली त्यांना सुमारे तीन कोटी मते मिळाली होती. तेव्हा देशभरात ‘मोशा’ क्लबच्या वैतागातून डोकावणाऱया संतापाकडे लक्ष ठेवायला हवे. कारण 4 जून रोजी हाच संताप एक वेगळे चित्र देशासमोर ठेवेल, यात शंका नाही.
मनीष चंद्रशेखर वाघ
