2024 हे वर्ष इतर अनेक काळ्या गोष्टींबरोबरच तरुणांच्या भविष्याचा विश्वासघात करण्यासाठीही ओळखले जाईल. वर्षभरात परीक्षेचे पेपर फुटणे, नोकरभरती किंवा प्रवेश परीक्षांमधील अनियमितता आणि केंद्र तसेच राज्यांमधून विद्यार्थ्यांची आंदोलने झाल्याच्या बातम्या येत होत्या. परीक्षा वेळेवर होईल की नाही, परीक्षा झाली तर पेपर फुटेल का याबाबत विद्यार्थी, तरुण आणि त्यांच्या पालकांमध्ये साशंकता आहे. परीक्षा झालीच तरी पेपर तपासणीत काही गैरप्रकार उघडकीस येऊन त्या आधारे परीक्षा रद्द होण्याचीही शक्यता असतेच. संपूर्ण परीक्षा यंत्रणाच २०२४ मध्ये अविश्वासाच्या वर्तुळात अडकली.
या अविश्वासाच्या वातावरणात बिहार लोकसेवा आयोगाच्या 70 व्या परीक्षेसंदर्भात पटना येथे सुरू असलेल्या विद्यार्थ्यांच्या आंदोलनावर लाठीचार्ज करून वर्ष संपले आहे. गर्दनियााबाद, पाटणा येथे अनेक दिवसांपासून विद्यार्थी आंदोलन करत आहेत. प्रथम त्यांनी परीक्षा एकाच शिफ्टमध्ये घेण्यात यावी हे दाखवून दिले. जेणेकरून गुणांचे सामान्यीकरण करण्याची आवश्यकता नाही. अनेक दिवसांनी आंदोलन तीव्र झाल्यावर बीपीएससीने त्यांचे म्हणणे मान्य केले, मात्र त्यानंतर परीक्षा पुढे ढकलण्याऐवजी त्याच तारखेला परीक्षा घेण्यावर आयोग ठाम होता. याविरोधात पुन्हा आंदोलन केल्यावर विद्यार्थ्यांनी लाठीचार्ज करून हाकलून लावले.
विद्यार्थ्यांच्या भविष्याशी खेळण्याचा हा नवा प्रकार आहे. प्रथम उत्तर प्रदेश आणि नंतर बिहारमध्येही याचा प्रयत्न झाला. अनेक शिफ्टमध्ये समान स्पर्धा परीक्षा आयोजित करण्याचा हा एक नवीन मार्ग आहे. हे त्रुटीसाठी पुरेशी संधी प्रदान करते. परीक्षा अनेक शिफ्टमध्ये घेतल्यास, वेगवेगळ्या प्रश्नपत्रिका सेट केल्या जातात, ज्यामुळे लीक होण्याचा धोका वाढतो. त्यामुळे परीक्षेनंतर असे म्हटले जाते की, अमूक शिफ्टचा पेपर सोपा होता आणि अमूक शिफ्टचा पेपर अवघड होता. या आधारावर गुणांचे सामान्यीकरण केले जाते. यामध्ये आयोगाला मनमानी पद्धतीने काम करण्याची संधी मिळते.
उत्तर प्रदेश लोकसेवा आयोगाच्या या निर्णयाविरोधात प्रयागराजमध्ये विद्यार्थ्यांनी निदर्शने केली तेव्हा तो निर्णय पुढे ढकलण्यात आला होता पण त्यानंतर बिहार लोकसेवा आयोगानेही तेच केले. त्याविरोधातही विद्यार्थ्यांना आंदोलन करावे लागले. चार लाख किंवा पाच लाख विद्यार्थ्यांची परीक्षा एका शिफ्टमध्ये घेण्यास हरकत नाही. तरीही आयोग असे निर्णय घेतात आणि विद्यार्थ्यांना आंदोलन करण्यास भाग पाडतात. त्यामुळे परीक्षा दिनदर्शिकेवर परिणाम होतो, निकालाला उशीर होत असून, तरुणांना पूर्वपदावर येण्याच्या प्रतीक्षेत ठेवण्यात आले आहे.
: मनीष वाघ
